Müjde Işıl – Tüm vakitlerin en sevilen romantik sinemalarından “Ghost/Hayalet”in çömlek sahnesi… Gebeyken verdiği kapak pozu… “Disclosure/Taciz”, “Striptease/Striptiz” ile gelen seks ikonu unvanı… Demi Moore tam bir ‘90’lar efsanesiydi. Sinemaları, giysisi kuşamı, Bruce Willis ile evliliği, mecmualardaki pozları… Alımlı imajı ve boşandığı Willis ile vefalı bağlantısı bir yana, sinemadaki o popülerliğini bir daha yakalayamadı. Ta ki Coralie Fargeat’ın yazıp yönettiği ve bu sene Cannes Sinema Festivali’nde En Uygun Senaryo Mükafatı kazanan “The Substance/Cevher” ile karşımıza çıkana dek…
“Cevher” bayan vücuduna bakışı, cinsiyetçiliği eleştirirken bir açıdan da Moore’un geçmişini ve bugününü sembolize ediyor. Moore’un canlandırdığı Elisabeth, geçmişin ödüllü oyuncusu ve günümüzün tanınan bir televizyon figürü. 50’sine gelince, tv yöneticisi onun yerine genç bir bayan getireceğini söyler. Bunun üzerine Elisabeth, kendini gençleştirecek bir unsur kullanmaya başlar.
60’ının başındaki Demi Moore, 50’sindeki bir gösteri kadınını canlandırıyor ve seyirci buna hiç şaşırmıyor. Zira rol de gerçek durum da birbiriyle çok örtüşüyor. Erkeklerin neredeyse 100 yaşına kadar başkahraman olabildiği sinema ve cümbüş kesiminde bir bayanın 40’ını geçtikten sonra nine muamelesi görmesi, “Cevher”in esas eleştirisi. Bu yüzden de sinemadaki erkek tiplemeleri neredeyse iğrenç de denebilecek sahnelerde karşımıza geliyor. Güçlü ve muktedirler fakat bayanların gözünde aptal, karikatürize ve tiksindirici hâldeler.
Kadının kendiyle mücadelesi
Erkeğin bayana cinsiyetçi bakışı üzere bayanın kendiyle gayreti de “Cevher”de kıymetli bir yer tutuyor. Elisabeth maddeyi kullanıp kendi ‘yeni’ versiyonu Sue ortaya çıkınca genç ve olgun iki bayan ortasında rekabet baş gösteriyor. Unsurun kılavuzunda iki vücudun de tek kişi olduğu vurgulansa da genç Sue, Elisabeth’i yabancı biriymişçesine kullanmaya başlıyor. Gençlik ve orta yaş bir bayan vücudunda, birbirine ziyan vermeden yaşayamıyor zira. Erkeklerin yarattığı hoşluk ve gençlik baskısının kadınlarca kabulü, bu tezatı besliyor.
Coralie Fargeat, David Cronenberg’ün izinde giderek ‘body horror’ çeşidinin başarılı bir örneğini veriyor. Senaryo açısından mevzuyu uzatıp dağıtsa da görsel açıdan çok etkileyici, stilize bir dünya kuruyor; hem renkli hem tekinsiz; hem korkutucu hem ironik. Sinemanın iletilerini kör parmağım gözüne vermesi kolay gelebilir lakin birçok sahnesini zihinlere kazımayı başarıyor başka yandan. Bu yılın en farklı sinemalarından biri olduğuna kuşku yok. MUBI’de gösterilip bir gün sonra vizyona girmesi de sinemayla ilgili bir başka değişik durum.
Demi Moore’un bir vakitler seksi bayan imajının temsilcisiyken günümüzde bunu eleştiren bir sinemada, oyunculuk gücünü göstererek rol alması, bir oyuncunun mesleğindeki en büyük ironilerden ve avantajlardan biri olsa gerek. Sue’yu canlandıran Margaret Qualley de Moore’un gölgesinde kalmıyor, sinemanın ağır yükünü muvaffakiyetle sırtlıyor.